Let op! Bij de lezingen van 31 januari en 28 februari was de belangstelling groot. Omdat de lezingenserie vrije inloop is adviseren we voor de lezingen van 28 maart en 25 april tijdig aanwezig te zijn om zeker te zijn van een plekje.

In het voorjaar van 2023 organiseert de Bibliotheek Wageningen in samenwerking met Museum de Casteelse Poort een lezingenserie onder de titel “De strijd om het Wageningse landschap”. Deze lezingen sluiten aan op de tentoonstelling “De Verbeelding van het Landschap; Wageningen op het kruispunt van vier Landschappen”. Die expositie is de gehele winter te zien in het museum aan het Bowlespark. Wageningen dankt haar naam en faam mede aan de ligging te midden van vele prachtige landschappen. Vier daarvan komen in de tentoonstelling aan bod: de Berg, het Binnenveld, de Eng en de Uiterwaarden. In het museum worden in vier verschillende zalen achtereenvolgens de Biografie, de Wetenschap, de Kunst en de Politiek van die vier landschappen belicht.

De lezingenserie in de bibliotheek bouwt voort op de laatste invalshoek: die van de ‘Politiek van het Landschap’. Landschappen zijn niet door God gegeven, door de Natuur gemaakt noch op de Tekentafel ontworpen. En anders dan benamingen als ‘pastoraal’, ‘arcadisch’ of ‘romantisch’ suggereren, zijn landschappen zelden harmonisch of idyllisch. De expositie laat zien dat landschappen niet zozeer het product zijn van natuurlijke processen, maar vooral van strijd: strijd van de mens tegen de natuur, maar vooral ook de strijd van de ene mens tegen de andere. Landschappen zijn de uitkomst van conflicten, van ongelijke machtsverhoudingen. Waarbij bezit, geld of macht altijd een belangrijke rol heeft gespeeld. En in deze moderne tijd blijken expertise en netwerken, ervaring met het verwerven van subsidies en bekendheid met wet- en regelgeving essentieel bij de wording van landschappen. Vooral het mobiliseren van actoren, het verbinden van groepen, het beïnvloeden van de agenda en het domineren van de publieke opinie zijn nieuwe wapens in de strijd om het landschap.

Op dinsdag 31 januari opent de serie met een lezing van Jan Schakel, getiteld: “De strijd om de verborgen parel van de Wageningse Berg”. Jan Schakel doceerde Rurale Sociologie aan de Wageningen Universiteit, en is nu actief in Museum de Casteelse Poort. Daarnaast is hij coördinator van de Moestuinvereniging Proefvakken Microbiologie. In de tentoonstelling in Museum de Casteelse Poort is de ‘Strijd op en om de Berg’ uitgewerkt voor het stadion de Wageningse Berg (‘Villa’s versus Voetbal’) en voor de toekomst van het Ecodorp PPauw (‘Kapitale panden aan de Kapitalismeweg?’). Deze lezing focust echter op het conflict om de ‘Verborgen parel van de Berg’: de proefvakken Microbiologie. Jan Schakel zal de oester openen en de strijd om de parel zichtbaar maken.

Op dinsdag 28 februari legt Beatrice Kesler uit “Waarom vijftig jaar geleden het Uiterwaardenplan werd afgeblazen”. Zonder het verzet tegen dit megalomane plan had de wereld er (in ieder geval in Wageningen) geheel anders uitgezien. In plaats van een Natura 2000 gebied, zouden de Uiterwaarden in een waar ‘Manhattan aan de Rijn’ zijn omgetoverd. Meer dan vijftig jaar geleden werd Beatrice actief in de Werkgroep Wageningen 2001, die vanuit verschillende vakgebieden met argumenten zich heeft verzet tegen het door de gemeente Wageningen goedgekeurde Bestemmingsplan Uiterwaarden. Beatrice Kesler doceerde Woonecologie aan de WU, deed onderzoek en participeerde in diverse projecten, zoals Centraal Wonen Wageningen. Later werd zij raadslid voor GroenLinks. Na het opheffen van de vakgroep Woonecologie (2001) vertrok zij naar Frankrijk om daar haar eigen habitat vorm te geven. Maar 28 februari komt ze terug om het verhaal over de strijd voor de Wageningse Uiterwaarden te vertellen.

Op dinsdag 28 maart is het Binnenveld aan de beurt. Rogier van der Mast laat zien dat het Binnenveld een prachtig landschap is, maar tegelijk een bedreigde (groene) enclave is te midden van de oprukkende steden Rhenen, Veenendaal, Ede en Wageningen. Maar ook dat het gebied een enorme dynamiek en levenskracht kent, en gezien kan worden als een “Proeftuin voor Plattelandsvernieuwing”. Dat is tevens de titel van zijn lezing. Rogier is samen met zijn vrouw de drijvende kracht achter landgoed de Lieskamp, en ook is hij actief bij Stichting Landschapsfonds Wageningen en de Hooilanden-Landcoöperatie. Als eigenaar van de Lieskamp neemt híj ons mee in een verhaal over de historie van de Lieskamp; van de agrarische functie naar de ontwikkeling en het beheer van nieuwe natuur in het Binnenveld.

Op dinsdag 25 april tenslotte sluit Rik Eweg de serie af met zijn lezing: “Over Waardmannen en Markerichters; het voorbeeld van de Wageningse Eng”. Rik was 8 jaar lang wethouder in Wageningen, met onder andere natuur en landschap in zijn portefeuille. In die functie was hij bij alle conflicten in alle vier de landschappen betrokken. Momenteel is hij Lector Gebiedgerichte Transities naar Kringlooplandbouw’ aan Hogeschool Van Hall Larenstein, en als geen ander bekend met de problemen en conflicten op en om de (Wageningse) landschappen. Rik gaat in op nieuwe vormen van politiek en strijd, anders dan de traditionele belangenvertegenwoordiging en politieke participatie. De focus van zijn lezing ligt op de Wageningse Eng, het laatste van de vier landschappen dat in deze lezingenserie aan bod komt.

De lezingen vinden plaats in de bblthk en beginnen om 20.00 uur. De entree is gratis. Na afloop van de lezingen is er tot 22.00 uur gelegenheid om in een gemoedelijke sfeer en onder het genot van een drankje na te praten over De strijd van het Wageningse landschap.